Home News Forum Look/Listen Samplesets Compare Requirements Pictures Links Downloads About us

 

 

Content








Bladmuziek van o.a. Klaas Jan Mulder te koop bij Con Passione.
Mail me gerust om te vragen
uit welk boek een stuk komt.



































First Previous 1973 Next Last
Google

1973, Marcussen, Laurenskerk, Rotterdam, Nederland











  Sonus Paradisi

Site of sampleset producer about this sampleset

Laurenskerk Rotterdam
Wikipedia: Laurenskerk Rotterdam
Wikipedia: Orgel Laurenskerk
Rotterdam orgelstad: Orgels Laurenskerk
Afbeeldingen

Modern concert organ
48 kHz, 24-bit, stereo, multiple release samples

Surround, 16-bit: 28 GB RAM
Stereo only, 16-bit: 14.5 GB RAM
85/4+P (stops / keyboards)
Licence: Commercial
Released in: 11-2012

On PCorgan forum: Stem: 1973, Marcussen, Laurenskerk
On PCorgan forum: Marcussen Laurenskerk Rotterdam
On Hauptwerk forum: Rotterdam - Laurenskerk available

Mp3 examples others:
- Sonus Paradisi.
- Contrebombarde.com
 



Impression of Gert:
The Grote or Sint Laurens Church in Rotterdam was built between 1449 and 1525. In 1940, the entire city was heavily bombed. The Laurens was not spared, only walls and tower stand (see impressive photo on Rotterdam: Laurenskerk na bombardement 1940). By fire, the interior is also badly affected. After the war they start quickly with the restoration of the church, at first the tower, then the choir and transept (completed in 1962), the ship was only completed in 1968. After years of preparation in 1973 (as crown of the restoration) the organ is completed by builder Marcussen & Søn. The case was designed by architect J.W.C. Besemer, he was inspired by the original organ. The organ has 100 register knobs, 85 stops, 7600 pipes, four manuals and is nearly 24 meters high (8 residential floors!). Particularly impressive are the almost 10 meter long 32 foot Prestant pipes in the front. The keyboard size of the manuals is C g³, the Pedal C-f1, the pitch is A = 440Hz. Especially is the Chamade werk (280 trumpets comes horizontally outside the organ case) with a full chamade to Spanish sound character. The sound for this was established during a special excursion to famous Spanish organs. The intention was to make an organ in which the entire organ literature can be interpreted. This is the largest organ of the Netherlands and the largest entirely mechanical organ in Europe.
You can play the real organ at the amateurorgeldagen.

About the sound the opinions are divided, it seems that the organ better appreciated abroad than in our own country. A few quotes:
  • Erik van der Heijden said in Review on "Jan Hage Marcussen orgel Grote of St. Laurenskerk te Rotterdam": Het Marcussenorgel (1973) staat al sinds de bouw bloot aan de nodige kritiek: het is geen eenheid, de grondstemmen missen warmte, de klank is in de hogere regionen te dun, het orgel mist potentie, enkele belangrijke registers (zoals een Basson-Hautbois) ontbreken - in al deze kritiek zit zeker een kern van waarheid. Toch is het een van de weinige orgels in ons land waar grote symfonische werken tot hun recht kunnen komen. De grootste beperking lijkt me het ontbreken van een setzer (GvG: Het 'setzer probleem' heb je in Hauptwerk in ieder geval niet... ;) ), maar wat niet is kan nog komen. Het is verrassend hoe overtuigend de Duits-romantische werken van Reubke en Liszt onder de handen van Hage tot klinken komen. Dat het Marcussenorgel geen Duits-romantisch orgel is hoor je onmiddellijk, maar de creatieve en soms excentrieke registraties van Hage doen volledig recht aan het karakter van de muziek. Jan Hage laat het orgel van zijn beste kant horen en speelt bovendien zodanig dat elementen als de nuchtere klank van de fluiten en de droge klank van de strijkers nauwelijks opvallen.
  • From Interview with the former main organist Johann Th. Lemckert: De titularis is content met 'zijn' instrumenten. "Mijn enige kritiek op het grote orgel is dat ik graag een andere, niet volledig mechanische tractuur had gewild, door het elektrische koppelen van de manualen. Omdat het concept vrijwel gereed was toen ik werd benoemd, heb ik slechts op details dingen kunnen wijzigen. Zo is de intonatie van de Fagot 16' grondtoniger geworden."
    Lang niet iedereen in Nederland deelde Lemckerts enthousiasme over het grote Marcussen-instrument. Mensen typeerden het soms als een compromisorgel, als vlees noch vis. "Ik hoor tegenwoordig nauwelijks kritiek, gastorganisten die hier spelen zijn uitermate positief. Het orgel wordt steeds mooier. Dat heeft alles te maken met het pijpmateriaal: de moleculaire verhoudingen wijzigen zich in de loop van de tijd. Het instrument is daardoor milder geworden. De grondstemmen zijn prachtig gaan dragen, terwijl registers als de Mixturen minder geprononceerd klinken."
  • From Interview with the current main organist Hayo Boerema: "Ik wil laten horen dat het orgel symfonisch kan klinken. Ik weet dat de reputatie van dit instrument niet altijd onomstreden is geweest. Sommigen vinden het vlees noch vis. Ik ben ervan gaan houden. Je kunt dit orgel vies laten klinken, maar als je er verstandig op registreert, is het een prachtig instrument met oneindig veel mogelijkheden. Het is net een grote snoeptrommel."
  • In 33e Tradioneel Nieuwjaarsconcert door Marco den Toom & André van Vliet they spoke about "het mooiste orgel van ons land, het Marcussen-orgel in de Grote- of St. Laurenskerk te Rotterdam"
Just some comments and questions from me:
  • You can hear that it is a relatively 'new' organ: everything sounds tight and neat.
  • I like the round clear flutes, also with tremulant oh so beautiful as solo voice with a soft accompaniment (listen below to the Holpijp 8 with tremulant in 'Hoort gij die stemme/K.J. Mulder').
  • The pitch of the sampleset is 438.2 while on CD's it is 440 Hz, I suspect, therefore, that the recording took place in the summer, then the pipes are longer and sounds thus slightly lower. Or is this a weird theory? Epilogue: My theory turns out to be wrong: the recordings were made in winter, in the summer is the pitch actually higher because "Warm air is thinner than cold and thereby gives a higher pitch" (see: Wikipedia: Pijporgel: Stemming en onderhoud).
  • Particularly are the large amount of 20 stops on the pedal: all manuals have less. If you are a lover of using a solo voice on the pedal you 'can go crazy' with this organ.
  • What should I do with a Quint 5 1/3 on the Hoofdwerk? I suspect that he intended to complement the 'full organ'.
  • What does a Terts 3 1/5 on the Bovenwerk? This stop is normally used on the pedal to support the 16 feet stops.
  • The Prestant 8 on the Hoofdwerk is strong in the bass and less in treble, on the Rugwerk it is exact the other way around.
  • The Cornet on the Hoofdwerk is not very powerfull, when you want to use it as solo voice, you must use a soft accompaniment.
  • The 16 foot stops are very loud, which is very annoying at small registrations. For "my 20 standard recordings" I left them load, but for the others I lowered the volume of Subbas16 (Pedaal) and Gedekt16 (Bovenwerk) 6 dB.
  • I like the mild and clear character of the flutes on the Borstwerk (eg Blokfluit 4). The whole Borstwerk sounds good anyway.
  • On the real organ are the Bovenwerk and chamadewerk on the same manual. Therefore there are two buttons on the organ: 'Bovenwerk off' and 'Chamade on', I think it's inconsequential why the one is a 'switch on' and the other 'switch off'.
  • In the sample set the chamadewerk is modeled as a separate manual, very handy: now also a chamade stop can be accompanied by the Bovenwerk.
This organ has 85 stops, so an incredible amount of registration possibilities. A pitfall with such large organs is to use too much stops, don't select more stops than you need.
I like the music of Klaas Jan Mulder since my childhood, he was also very handy with this 'Marcussen giant'. Eg on this CD: Bazuin cd, gorgeous! I like it that Con Passione published improvisations of Klaas Jan as sheet music. Totally awesome that I can play them now at the same organ as KJM did. Below are some examples, soon more. On the mentioned CD are some microfoons placed very near the Rugwerk, so for me it is not always possible to get with the sampleset the same sound as on the CD.

The Laurenskerk has a huge reverb. In my house, sets with large reverberation usually sound not as good through the speakers (with exception of 2009, Formentelli, Rieti), for these spatial sets (eg 1831, Batz / White, Utrecht) I prefer therefore the headphones. However, with this set I was positively surprised: Rotterdam also sounds through the speakers fine, the microphone locations are apparently well chosen. For this sample set I don't like registrations of more than 5 stops per manual. With 'full registrations' I don't get the same sound as on cd's. For 'full registrations' (as eg Psalm 68 of Klaas Jan Mulder) I mix front/rear channels. For 'small registrations' I find it nice to record only the front channels. As with all sets as well, "surround" has a major positive influence on the spatial result.
The tremulants on this organ (Rugwerk, Borstwerk and Bovenwerk) are mild (not as 'deep' as in 1831, Batz / Witte, Utrecht), I find them beautiful. Too bad that only a part of the stops is recorded with tremulant:
  • Rugwerk: Dulciaan16, Prestant8, Holpijp8, Kromhoorn8, Roerfluit4, Woudfluit2
  • Bovenwerk: Roerfluit8, Trompet8, VoixHumana8
  • Borstwerk: Regaal16, Regaal8, Gedekt8, Kromhoorn8, Blokfluit4, Nasard223, Gedektfluit2
For the other stops (where no separate tremulant recordings made to reduce RAM usage) Sonus Paradisi developed a new kind of tremulant model. Here are the left and right stereo channel for tremulant treated separately, this gives a better result according to the manufacturer. The disadvantage is that you must configure additional stops (besides front / rear and normal / tremmed). About this new modulated tremulant I'm still not excited. A 8 4 3 registration (Roerfluit8, Openfluit4, Roerquint223) on Bovenwerk with tremulant is not nice in the sampleset, while it sounds very well on the real organ. Fortunately, this registration on the Borstwerk (Gedekt8, Blokfluit4, Nasard223) is recorded included with tremulant.
The layout of the control tabs have nice practical layout. On the real organ, the stop names are white on a pink background, this is also the case in the sample set. As a young man ;) of 42, I have no difficulty with the readability, but I can imagine that others would wish some more contrast.
Epilogue: There is now an update with a simple good readable simple tab.
Graphically I think the screens are nice, if you have not a widescreen. With widescreen you see in the middle on the Single jamb wide screen a picture, I don't like that. Photos on the sides (like left / right screen) had been a better option. Luckily no problem on the 'old' format (3x4), then the picture disappears.
On the Detuning tab you can change the pitch of each stop.
The Voicing-tab allows you to change the volume and timbre (sharper / darker) for each stop.
On the Wind-tab is the wind model visually. You can also change the volume of the wind motor and keyboard sounds. The wind system of the real organ is very stable. Therefore recommends Sonus Paradisi to switch the wind model off when you want to simulate the real organ as much as possible. Even in older PCs (pre-2011) is recommended to turn off the wind model. Exceptionally I made my recordings therefore with the wind model off. I created also some pieces were I mixed the front- and rear channels. But after a few recordings I stopped, because I don't like this 'muddy' sound for this set. The front channels contain enough reverb.
The required RAM is sharply when you will use the set in their full quality:
  • Surround 16-bit: ca. 28 GB
  • Surround 20-bit: ca. 45 GB
  • Surround 24-bit: ca. 60 GB
  • Wet: 16-bit: ca. 14.5 GB
  • Wet: 20-bit: ca. 25 GB
  • Dry: 24-bit: 12.4 GB (see my opinion about Dry: )
  • Dry: 16-bit: 6.7 GB
Because of memory requirements and price it seems attractive to purchase the dry version and add reverb itself. The big disadvantage is that you don't get the same sound as in the Laurenskerk and CD recordings thereof. The reverb is half the sound, moreover, it seems very difficult for the producer to balance the volume of each register in the right way. The overall sound of the Dry version will not much resemble the original organ. If you find that no problem and you can get along with artificial reverberation, of course the dry version is an option. See the experiences (in German) of Mikelectric with the dry version of this set: German forum: Rotterdam - Laurenskerk - Marcussen Orgel.
I myself have 16 GB RAM, just enough (more is better!) to use the wet/surround version, I've made 2 configurations:
  1. Wet: All rear-stops off, further all things standard (16-bit, multiple loops, etc).
  2. Surround: All 'single loop' and 16-bit, the 32" and 16": 14-bit, don't load the 30 less used stops. There are still 55 left...
I make two configurations through a trick, then you see in Hauptwerk two different sample sets:
Copy the organ definition file (C:\Hauptwerk\HauptwerkSampleSetsAndComponents\OrganDefinitions\Rotterdam - Laurenskerk, Hoofdorgel Surround.Organ_Hauptwerk_xml). Open the copy (eg with Wordpad) and change two tags (both in the top of the file):
  • <Identification_UniqueOrganID>800891</Identification_UniqueOrganID> (use a number between 800000 - 899999)
  • <Identification_Name>RotterdamVersion2</Identification_Name>
Not all specialists qualify this organ as positive because it is a compromis organ and it lacks for example an Oboe and Flute Harmonique. Even some thinks that the mixtures/aliquots of the organ are too sharp, I don't experienced that. As a pragmatist, I think: Then you use somewhat less mixtures? As a layman, I find it a wonderful organ and enjoyable warm sample set with enormous registration capabilities. I really like the flutes and principals, I find the reeds a bit 'flat' (little character). The reverb sounds great, both through headphones and through speakers (in my room). Annoying (but understandable) that the hardware requirements (especially RAM) are high, with 16 GB RAM you can use fine the wet version. But with less RAM you can only load a part of the organ. But I find it particularly unfortunate that only a limited number of stops is recorded with tremulant. Compared to other sets the price per stop is not particularly high.

Anyway it's worth the free version of this set, you can download it from Sonus Paradisi Free stuff.
You get 24 stops (surround, no encryption, no limitations):
RugwerkHoofdwerkBovenwerkBorstwerkChamadePedaal
Holpijp 8*Octaaf 8Roerfluit 8*Blockfluit 4*Clarin 4 (bass)Subbass 16
Octaaf 4Octaaf 4Viola di Gamba 8Octaaf 2Trompeta de batala 8 (desc.)Octaaf 8
Woudfluit 2*Octaaf 2Openfluit 4Fluit 1
MixtuurScherpRoerquint 2 2/3Bazuin 16
Terz 1 3/5
Kromhoorn 8*Trompet 16Vox humana 8*
* With sampled tremulant
Suggested use as a two manual mid-sized instrument:
  • Attach Rugwerk + Borstwerk to the same MIDI keyboard, thus getting 7-stop Positiv organ
  • Attach Hoofdwerk + Bovenwerk to the same MIDI keyboard, thus getting 11-stop Great division
  • Leave Chamade as it is to get a division which can be played from both manuals as a Solo
  • To get fuller Pedaal, use Positive of Great coupler
Gert, December 2012

Mp3 examples, played by Gert CAUTION on 'Wet' version:
JW Player goes here


The sheetmusic of "Capriccio / E. Lemaigre" is free downloadable on: Johannus orgelbouw, Muzikale handreiking

Mp3 examples, played by Gert CAUTION with 'front' and 'rear' mixed:
JW Player goes here


Leo Terlouw is recording Bach pieces on Hauptwerk samplesets (Bach recordings of Leo Terlouw).
Leo Terlouw: Het hoofdorgel van de Laurenskerk te Rotterdam neemt voor mij een heel bijzondere plaats in. Op dit orgel heb ik tijdens mijn studie aan het Rotterdams Conservatorium verschillende lunchpauzeconcerten gegeven, er twee jaar les gehad, in 1978 het B-examen en in 1980 het examen Uitvoerend Musicus afgelegd. Na de aanschaf van deze sampleset kwamen veel herinneringen van vroeger weer boven. Ik heb nog een aantal registraties gevonden die ik destijds gebruikt heb op examens en lunchpauzeconcerten o.a. die van de Fantasie en Fuga op. 135b van Max Reger. Ik herinner me nog dat er in de Fantasie van ongeveer 8 minuten maar liefst 80 registratiemomenten waren. Mijn registranten waren toen mijn zus Alie en mijn vrouw Henny. Hun taak was bepaald niet eenvoudig. Het is ook een orgel is dat z’n geheimen niet makkelijk prijsgeeft. Met 'standaardregistraties' krijg je heel vaak niet het gewenste klankresultaat maar een flinke dosis creativiteit kan wel tot overtuigende resultaten leiden.

Preludium en Fuga in D BWV 532
Dit feestelijke stuk heb ik op mijn examen UM in 1980 gespeeld. Tegenwoordig is het bij veel organisten de gewoonte niet of nauwelijks te registreren in de grote orgelwerken van J.S. Bach. In de tijd van mijn examen was het nog wel gebruikelijk. Nu doe ik het nog steeds als de structuur van het werk het toelaat. De registratie die ik toen gebruikt heb kan ik helaas niet meer achterhalen. Wel weet ik nog dat ik toen op dezelfde momenten geregistreerd heb.

Preludium:
Rw: P8, H8, O4, O2, M
Hw: P16, O8, Of8, O4, O2, R, M, S
Bw: P8, O4, M
Ped: O16, Os16, O8, G8, O4, N2, R, C, M, B16, F16, T8
Koppels: Hw-Rw, Ped-Bw

Alla breve:
Rw: -M
Hw: -P16, -M, -S
Ped: -C, -M, -B16, -T8
Koppels: -Ped-Bw, +Ped-Rw

Adagio:
Rw: +M
Hw: +P16, +M, +S
Ped: +C, +M, +B16, +t8
Koppels: +Ped-Bw, -Ped-Rw


Fuga:
Rw: P8, H8, O4, O2, M
Hw: O8, Of8, O4, O2, R, S
Bw: P8, O4, M
Ped: P16, Os16, O8, G8, O4, C, T8
Koppels: Hw-Rw

begin: op RW
maat 103: Ped: +R, +F16
maat 104: verder op HW
maat 119: Ped: +M, +B16; Koppels: +Ped-Bw
maat 120: Hw: +P16, +M





Liebster Jesu, wir sind hier BWV 706, 633, 730 en 731
Vier bewerkingen over de melodie zoals we die in Gezang 328 van het Liedboek voor de Kerken vinden. In BWV 706 hoort u een bijzondere combinatie van de Prestant 8 en de Viola di Gamba 8‘ zwevend van het Bovenwerk. Deze registratie is destijds bedacht door mijn leraar André Verwoerd voor het thema van Aria Quinta van Johann Pachelbel.

Liebster Jesu, wir sind hier BWV 706
BW: P8, Vzw8
Ped: OS16
Koppels: Ped-BW
bij de herhaling zwelkast dicht
Liebster Jesu, wir sind hier BWV 633
RW: Q16, Q8, D16 (octaaf hoger gespeeld)
Hw: Of8, S4
Ped: OS16, O8


Wir glauben all’an einen Gott, Vater BWV 740
In dit stuk met dubbelpedaal heb ik gekozen voor een registratie die niet stijlgetrouw is. De melodie wordt met een combinatie van één van de horizontaaltrompetten en de Trompet 8’ van het Hoofdwerk gespeeld aangevuld met flink wat labiaalregisters. Zo nu en dan kies ik, dit keer zelfs met veel overtuiging, voor een niet stijlzuivere registratie. Ik vind deze registerkeuze uniek en zeer fraai. Volgens mij is er in Nederland niet één orgel waarbij een dergelijke registratie mogelijk is. Rw: P8, H8, Q8, O4, O2
Hw: O8, Of8, O4, O2, T8
Bw: P8, O4
Ch: Tbat8
Ped: O16, Os16, O8, G8, O4, F16
Koppels: Hw-Bw

Preludium en fuga in F BWV 556
Dit is één van de zogenoemde 'acht kleintjes' van J.S. Bach. Er klinken slechts twee registers. Eén op het manuaal en één op het pedaal. Een groter contrast in klanksterkte met de registratie van de Toccata en Fuga in d BWV 565 is nauwelijks denkbaar. Bij de keuze ervan moest ik denken aan het spreekwoord: 'Wie het kleine niet eert, ...'
Rw: R4
Ped: G8

Christ unser Herr zum Jordan kam BWV 684
In dit koraal wordt de baspartij met de linkerhand gespeeld en de melodie in de tenorligging op het pedaal. Het Laurensorgel heeft bijzonder veel 16’ registers op de klavieren. Er zijn dus veel mogelijkheden om dit stuk te registreren. Gert vraagt zich af: "Wat doet een Terts 3 1/5 op het Bovenwerk?" Ik heb daarom dit register, dat overigens zelden voorkomt, ingezet om de baspartij een zeer bijzondere Fransbarokke kleuring te geven. In de melodie heb ik het register Trompet 8 verdubbeld door de Trompet 8’van het pedaal te koppelen aan de Trompet 8’ van het Hoofdwerk. Ook nu aangevuld met flink wat labiaalstemmen. Zo krijgt de melodie een heel mooie sonore klank.
Rw: P8, H8, Q8, R4, K8
Hw: O8, O4, T8
Bw: G16, P8, B8, R8, O4, Of4, T3 1/5, R 2 2/3, N2, T1 3/5
Ped: O8, O4, T8
Koppels: Ped-Hw

Liebster Jesu, wir sind hier BWV 730
In BWV 730 gebruik ik twee Prestanten 8’ door de Prestant 8’ van het Rugwerk te koppelen aan die van het Hoofdwerk. Verdubbelingen van registers geven m.n. op dit orgel een vollere, warmere en ook meer levendige klank. RW: P8
Hw: O8
Ped: OS16, O8
Koppels: Hw-Rw, Ped-Hw

Liebster Jesu, wir sind hier BWV 731
In BWV 731 had ik aanvankelijk voor de Open Subbas 16’ van het pedaal gekozen. Bij nader inzien vond ik deze iets te luid en verving ik hem daarom voor de Gedekt 16’ van het Bovenwerk. Eventueel kun je de klanksterkte nog beïnvloeden met de zweltrede. RW: H8
Bw: G16
Brstw: G8, B4, N2 2/3, Tr
Koppels: Ped-Rw, Ped-Bw

Toccata en Fuga in d BWV 565
Met de keuze van dit zeer bekende orgelwerk van J.S. Bach wil ik vooral duidelijk maken dat het niet alleen qua orgelkast maar ook wat betreft de klank om een reuzeninstrument gaat. Ik moest de geluidsterkte behoorlijk wat terugzetten om oversturing te voorkomen. In het menu View-Large floating control panels (for this organ)-Audio, MIDI and performance heb ik de waarde van trim dB veranderd van -7dB naar –11Db. Het orgel kan echter nog veel harder door één of meer horizontaaltongwerken toe te voegen. Maar alles heeft z’n grenzen. Zo vond ik het weer welletjes.

Toccata:
Rw: Q16, P8, H8, O4, Q2 2/3, O2, M, S, D16, T8
Hw: P16, O8, Of8, Q5 1/3, O4, O2, R, M, S, T16, T8
Bw: P8, O4, M
Ped: P32, O16, Os16, Gq10 2/3, O8, G8, Rq5 1/3, O4, N2, R, C, M, B32, B16, F16, T8, T4
Koppels: Hw-Rw, Ped-Bw
maat 12: Rw: -Q16, -S, -D16, -T8
maat 16: Rw: +Q16, +S, +D16, +T8

Fuga:
Rw: P8, H8, Q8, O4, Q, O2, M
Hw: O8, Of8, O4, O2, R, S, T8
Bw: P8, B8, Of4, N2
Ped: O16, Os16, O8, G8, Rq5 1/3, O4, N2, M, B16, F16, T8
Koppels: Hw-Rw, Ped-Rw
vanaf maat 57: verder op Rw
vanaf maat 62: afwisselend op Rw en Bw
vanaf maat 85: verder op Hw
vanaf maat 127: verder op BW
vanaf maat 129: verder op Rw
vanaf maat 130: verder op Hw met de beginregistratie van de Toccata
maat 133: Koppels: +Hw-BW
maat 137: Bw: +C
Koppels: + Ped-Hw, +Ped- Rw

De reputatie van dit orgel is omstreden. Wat ik er zelf van vind heb u wellicht al tussen de regels door kunnen lezen. Dit orgel reken ik tot één van de vele mooie orgels in Nederland. Zoals ik in het begin al opmerkte geven 'standaardregistraties' lang niet altijd een bevredigende klank. Het betreft hier dan ook een orgel en daarom ook een sampleset met veel uitdagingen. Door te experimenteren blijkt na verloop van tijd dat er ongekend veel fraaie en (zeer) bijzondere registraties mogelijk zijn. Een deel van het geheim ligt in het verdubbelen van registers.

Als u vragen, op- en/of aanmerkingen heeft mail gerust naar: leoterlouw@hotmail.com
Leo Terlouw, Januari 2013

JW Player goes here

21-05-2013

Voor de tweede keer heb ik gekozen voor Rotterdam, hoofdorgel Laurenskerk. Voor dit programma was de mogelijkheid om een Bazuin 32’ te kunnen gebruiken doorslaggevend. Dit register kan in een beperkt aantal orgelwerken van J.S. Bach gebruikt worden. Alleen bij stukken met een plenum registratie én lange noten in het pedaal is het gebruik van zo’n register mogelijk. De extreem lage tonen hebben een uitzonderlijke zeggingskracht. De registraties vindt u in principe in het 'afspeelblokje'. Als een registratie te uitgebreid is om daar te op te nemen (BWV 671) of als er binnen een stuk (Passacaglia) geregistreerd wordt, staat de registratie in de toelichting vermeld.
Uit Dritter Teil der Klavierübung:
  • Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit BWV 669
  • Christe, aller Welt Trost BWV 670
  • Kyrie, Gott heiliger Geist BWV 671
Het gaat hier om een drietal bewerkingen waarbij het mysterie van God drie-enig centraal staat. Het zijn stukken die niet gemakkelijk toegankelijk zijn, maar na veel spelen en luisteren zijn ze voor mij stuk voor stuk unieke meesterwerken geworden. Of wat mijn Papendrechtse collega Arjan Teeuw ervan zei: “Ze zijn ontroerend mooi”.
Deze drie koraalbewerkingen hebben een aantal dingen gemeen:
  • dezelfde maatsoort
  • streng polyfoon geschreven
  • vocaal gedacht
  • de melodie klinkt als uitkomende stem in lange notenwaarden
In BWV 669 klinkt de melodie in de sopraan, in BWV 670 in de tenor en in BWV 671 in de bas. In werken van J.S. Bach zit veel symboliek. Ook de keuze van sopraan, tenor en bas is niet willekeurig. De melodie in de sopraan staat symbool voor God de Vader die hoog in de hemel woont.
In BWV 670 symboliseert de melodie in één van de middenstemmen (de tenor) het middelaarswerk van Jezus Christus.
In BWV 671 klinkt de melodie laag in de bas en staat symbool voor het werk van de Heilige Geest op aarde. Ik heb bewust gekozen om deze drie werken direct na Pinksteren te publiceren.

Registratie Kyrie, Gott heiliger Geist BWV 671:
Rw: P8, H8, O4, Q 22/3, O2, M
Hw: P16, O8 Of8, Q 51/3, O4, O2, R, M, S, T16, T8
Bw: P8, O4, M
Ped: P32, O16, Gq10 2/3, O8, Rq5 1/3, O4, M, B32, B 16, T8
Koppels: Hw-Rw, Ped-Bw

Uit Orgelbüchlein:
  • Ich ruf‘ zu dir, Herr Jesu Christ BWV 639
  • Mit Fried‘ und Freud‘ ich fahr‘ dahin BWV 616
Over deze koraalmelodieën heeft J.S. Bach, voor zover mij bekend, slechts één bewerking voor orgel geschreven. In beide stukken gebruik ik de Tremulant van het Borstwerk. Soms bespeur ik bij mezelf een enkel puristisch trekje. Ik gebruik namelijk alleen maar een tremulant als registers er apart mee opgenomen zijn. Bij deze sampleset is dat het geval bij een beperkt aantal registers.

Passacaglia in c BWV 582
Dit is één van de beroemde orgelwerken van J.S. Bach en relatief gemakkelijk toegankelijk. Aan dit stuk heb ik een aantal bijzondere herinneringen. Al weer heel wat jaren geleden speelde de Japanse organist Masaaki Suzuki dit werk aan het eind van een orgelconcert in de St. Bavokerk te Haarlem. In het begin klonk o.a. de zachte Prestant 32’ van het pedaal en kreeg het stuk daardoor al een mystieke lading mee. In het tweede deel (Thema fugatum) deed Suzuki zo’n beetje alles waar puristen moeite mee hebben. Hij registreerde naar een climax toe waarbij aan het eind zelfs de Bazuin 32’ ingezet werd. Ook versnelde hij gaandeweg het stuk het tempo flink. Nog nooit ben ik zo onder de indruk geweest van orgelmuziek als toen.

Zelf heb ik dit werk op verzoek gespeeld bij de viering van het 25-jarig jubileum van de heer C.A. Egas, directeur van de School met de Bijbel te Bleskensgraaf en als afsluiting van een reünie van mijn eindexamenklas van de MULO. Bij deze gelegenheden heb ik uitleg gegeven. Er werd toen aangegeven dat men daardoor het stuk veel beter kon volgen. Als u deze uitleg wilt lezen klik dan op: Toelichting bij de Passacaglia in c van J. S. Bach. Er is geen orgelwerk van J.S. Bach waarbij de verschillen in registratiekeuze zo groot zijn. Sommige organisten spelen het gehele stuk zonder ook maar een enkele keer van registers te wisselen. Anderen registreren meer dan 20 keer. Zelf kies ik ervoor om wel te registreren. Bij de keuzes van registraties gaat het altijd om een goede match tussen orgelwerk, orgel en kerkruimte.
Registratie: Rw: P8, H8, O4 Hw: O8, Of8 Ped: O16, Os16, O8, G8
Maat 32: verder op RW
Maat 48: verder op HW, HW: +O4, O2
Maat 48, 3e tel Ped: +O4
Maat 80, 3e tel: l.h. op RW
Maat 88, 3e tel: r.h. op RW, Rw: +O2
Maat 97, 2e tel, 2e helft: beide handen op RW
Maat 104, 3e tel: r.h. verder op Hw, Hw: -O2
Maat 105, 1e tel: ook l.h. verder op Bw
Maat 113, 3e tel: afwisseling Hw en Rw
Maat 120: verder op Hw
Registratie maat 128, 3e tel:
Rw: P8, H8, O4, O2, M
Hw: P16, O8, Of8, O4, O2, R, M, S
Bw: P8, R8, O4, M
Ped: P32, O16, GQ10 2/3, Os16, O8, G8, RQ5 1/3, O4, M,
Koppels: Hw-Rw, Ped-Bw
Maat 144, 3e tel: Ped: +B16, F16, T8
Maat 152, 2e tel: Hw: +T8
Maat 160, 3e tel: Ped: +B32
Maat 180, 3e tel: Ped: -P32, -B32, -GQ10 2/3 Bw: +B16
Maat 239, 1e tel: Rw: +T8
Maat 255, 3e tel: Ped: +C
Maat 271, 3e tel: Rw: +S
Maat 281, 2e tel: Ped: +T4
Registratie maat 285, 2e tel:
Rw: P8, H8, O4, O2, M, S, T8
Hw: P16, O8, Of8, Q 5 1/3, O4, O2, R, M, S, T16, T8
Bw: P8, R8, O4, M, B16
Ped: P32, O16, Os16, GQ10 2/3, O8, G8, RQ5 1/3, O4, C, M, B16, F16, T8, T4
Koppels: Hw-Rw, Hw_Bw, Ped-Bw
Maat 287, 2e tel: Ped: +B32

Voor de volgende keer wil ik de sampleset van Vollenhove gebruiken. Op verzoek speel ik dan Toccata, Adagio en Fuga in C BWV 564 en verder alle bewerkingen over Dies sind die heil’gen zehn Gebot en één van de Triosonates.

Heeft u vragen, op- en/of aanmeldingen of misschien wel een verzoeknummer mail dan naar leoterlouw@hotmail.com.
Leo Terlouw, Mei 2013

JW Player goes here


Deel 10 - 03-09-2014

Programma
In dit programma zijn twee verzoeknummers van Pieter van Helden uit Ede opgenomen. Het betreft de koraalbewerkingen An Wasserflüssen Babylon BWV 653 en Herr Jesu Christ, dich zu uns wend BWV 655. Behalve deze stukken was ook de keuze van de sampleset een verzoek van hem. Alle opnamen van het onderstaande programma heb ik via www.wetransfer.com naar hem verstuurd. Hij heeft ze, op mijn verzoek, van commentaar voorzien. Ik kan niet anders zeggen dan dat dit voor mij heel inspirerend geweest is. Zijn opmerkingen/suggesties betroffen vooral de registerkeuze, maar ook de interpretatie en soms zelfs technische aspecten. De ene keer nam ik zijn suggestie over, een andere keer ten dele of niet. Ook heeft zijn commentaar op de opname van An Wasserflüssen Babylon BWV 653 ertoe geleid om de opname over te doen en geheel andere keuzes m.b.t. tot tempo, registraties en versieringen te maken. Het uiteindelijke resultaat is voor een aanzienlijk deel beïnvloedt door zijn feedback. De registraties vindt u in principe in het 'afspeelblokje'. Als een registratie te uitgebreid is om daar op te nemen of als er binnen een stuk geregistreerd wordt, staat de registratie in de toelichting vermeld.

Video
De laatste jaren neem ik in mijn vakantie altijd een cursus mee. Dit jaar heb ik een cursus video bewerken gedaan. Een enkele regendag is dan ook geen probleem.................. Weer thuisgekomen heb ik opnamen gemaakt waarbij ik voor de beelden twee camera’s op statief heb gebruikt. Het geluid komt van de sampleset Laurenskerk, Rotterdam. Dit levert in totaal drie bestanden op die gesynchroniseerd moeten worden. Dat lijkt een lastige klus maar valt erg mee als je het goed aanpakt. Voor het synchroniseren/samenstellen van de video heb ik de programma’s Audacity en Adobe Premiere Elements 9.0 gebruikt. Daarna heb ik nog enkele afbeeldingen toegevoegd en daarvoor o.a. Adobe Photoshop Elements 6.0 gebruikt.
Ik vond het erg leuk om te doen en zo krijgen de bezoekers bij deze tiende aflevering een kijkje in de keuken. Op deze video hoort u het Vivace (eerste deel) uit de zesde Triosonate van J.S. Bach.

Registratie:
Rw: P8, H8’
Hw: O4, OF4’ (octaaf lager gespeeld met de linkerhand)
Ped: O16, O8


Sampleset
De sampleset/het orgel van de Laurenskerk te Rotterdam heeft erg veel registers.
Een aantal daarvan zijn bijzonder en komen op weinig orgels/samplesets voor.
Bij een aantal stukken zijn de volgende registers in de registratie opgenomen:
  • Chamadewerk, Trompeta de batalla 8’ - Nun danket alle Gott BWV 657
  • Pedaal, Prestant 32’ - Fantasia in g BWV 542
  • Pedaal, zachte en boventoonrijke Fagot 16’ - Herr Jesu Christ, dich zu uns dich BWV 655
  • Pedaal, Bazuin 32’ - Komm, Heiliger Geist, Herre Gott BWV 651
Een belangrijk pluspunt van deze set is dat snelle passages in het groot octaaf duidelijk blijven.
Daardoor komen met name de Fuga in g BWV 542 en bij Nun danket alle Gott BWV 658 goed tot hun recht.

Fantasia en Fuga in g BWV 542
Dit is één van de meest beroemde stukken van J.S. Bach. De Fantasia is voor het grootste deel een vrij werk waarbij akkoorden en passagewerk elkaar afwisselen. Daarnaast hoort u twee delen, gespeeld met een zachtere registratie, waarbij een kort motief in sopraan, alt en tenor verwerkt wordt. De veelal dissonante akkoorden volgen elkaar op een verrassende manier op. Alleen een componist als Bach kon zo’n geniaal stuk schrijven en was zijn tijd daarmee ver vooruit. Het fugathema is een omspeling van een Nederlands volksliedje. Het thema wordt ingezet in de sopraan. Daarna in de alt en dan komt er een stem bij (het eerste contrasubject: een tegenmelodie die verder in het stuk steeds het thema vergezelt). Dan volgt een tussenspel waarna het thema voor de derde keer inzet en nu in de tenor klinkt. In de alt klinkt dan het eerste contrasubject en tegelijkertijd wordt er in de sopraan een tweede contrasubject toegevoegd. In maat 57, daar waar ik van klavier wissel , komt er een kort motief bij. In speeltechnisch opzicht wordt deze fuga wel tot één van de moeilijkste werken van J.S. Bach gerekend, maar dat is erg persoonlijk. In dit programma was voor mij An Wasserflüssen Babylon BWV 653 het lastigste stuk. Deze Fantasia en Fuga heb ik in 1978 op mijn B-examen gespeeld op het Laurensorgel in Rotterdam. Daarna heb ik het stuk vele malen opnieuw gestudeerd en op concerten gespeeld waardoor geleidelijk aan de technische moeilijkheden afgenomen zijn.
Fantasia in g BWV 542
Hw: P16, O8, OF8, O4, O2, R, M, T8
Rw: P8, H8, Q8, O4, O2
Ped: P32, O16, OS16, O8, G8, R5 1/3, O4, R, B16
mt. 9, 2e tel: Ped: -P32, - R5 1/3, -R, -B16
mt. 14, 2e tel: Ped: +P32, +R5 1/3, +R, +B16
mt. 25, 2e tel: Ped: -P32, - R5 1/3, -R, -B16
mt. 31, 2e tel: Ped: +P32, +R5 1/3, +R, +B16
mt. 35, 2e tel: Ped: +T8, Koppels: +Hw-Rw




Fuga in g BWV 542
Hw: O8, OF8, O4, O2, R, S, T8
Rw: P8, H8, O4, O2, M
Bw: P8, O4, M
Ped: O16, OS16, O8, G8, O4, N2
Koppels: Ped-Bw

begin op Rw
mt. 54, 4e tel: Ped: +T8
mt. 57, 3e tel: verder op Hw
mt. 93, 4e tel: r.h. verder op Rw
mt. 94, 4e tel: l.h. verder op Rw
mt. 110, 2e tel: Ped: +B16
mt. 110, 4e tel: Koppels: Hw-Rw en verder op Hw

An Wasserflüssen Babylon BWV 653
Een vierstemmige koraalbewerking voor twee klavieren en pedaal. De melodie in de tenor is versierd en wordt met de linkerhand gespeeld. De oorspronkelijke melodie lijkt op de iso-ritmische versie van de Lofzang van Zacharias. Het karakter van dit stuk is echter het tegenovergestelde van een lofzang. De tekst is uitgesproken somber. De eerste regel luidt: „An Wasserflüssen Babylon, da saßen wir mit Schmerzen; als wir gedachten an Zion, da weinten wir von Herzen.“ Na veel wikken en wegen heb ik gekozen voor de meest sobere registratie die je maar kunt bedenken. Zo klinkt deze koraalbewerking als de tegenhanger van Nun danket alle Gott BWV 657.

Herr Jesu Christ, dich zu uns wend' BWV 655
Deze koraalbewerking is een driestemmig stuk gespeeld op twee klavieren en pedaal. In het eerste deel zijn de eerste vier noten van de melodie als uitgangspunt genomen. Verder heeft dit deel niets met de koraalmelodie te maken. In de klavierpartijen converseren de beide stemmen terwijl het pedaal er een fundament aan geeft. De conversatie zou ik willen typeren als gemoedelijk. Er zijn weinig dissonanten en vaak nemen de stemmen elkaar letterlijk over. De noten van de bovenstem klinken dan bv. in de volgende maat in de middenstem of omgekeerd. In het tweede deel klinkt de volledige melodie in het pedaal. Dan wordt de registratie aangevuld met de zachte Fagot 16’ van het pedaal. Registratie:
Hw: O8 (r.h.)
Rw: O4, R4 (l.h. octaaf lager)
Bovw: G16, P8 Koppels: Ped-Bovw
mt. 52, Ped: +F16

Preludium en Fuga in C BWV 553
Dit keer hoort u nummer één van de zogenaamde “8 kleintjes”. Het Preludium is tweedelig en beide delen worden herhaald. Bij de herhalingen is gekozen voor dezelfde registers maar dan op het Bovenwerk waarvan de zwelkast ongeveer voor de helft openstaat. Zo ontstaat er een echowerking.
Het fugathema kenmerkt zich door repeterende noten. Naast alle zware kost is dit bedoeld als een intermezzo wat lichter te verteren is.

Registratie:
Rw: P8, H8, O4
Bovw: P8, R8, O4 (zwelkast half open)
Ped: O16, OS16, O8, G8, O4
bij herhalingen in Preludium: Ped: - O4


Nun danket alle Gott BWV 657
Een feestelijke vierstemmige koraalbewerking waarbij alle melodieregels in lange notenwaarden in de sopraan klinken. Daaraan vooraf klinken de melodieregels in kleinere notenwaarden en vaak versierd in de andere stemmen. Er zijn diverse canons. De eerste hoort u in het begin. De volgende stem zet al in voordat de vorige klaar is. Deze sampleset biedt de mogelijkheid om een zeer feestelijke registratie te realiseren. De tongwerken nemen een centrale plaats in en ik heb zelfs een horizontaaltrompet ingezet voor de lange melodienoten in de sopraan.
Registratie:
Hw: O8, C, T8
Rw: P8, H8, O4,O2, T8
Ch: Tdb8 Ped: O16, OS16, O8, G8, O4, B16
Koppels: Hw-Bw, Chamade aan


Komm Heiliger Geist, Herre Gott BWV 651
Een vierstemmige Fantasie waarbij de melodie in lange notenwaarden in het pedaal klinkt. De keuze van de melodie in de laagste stem is niet toevallig.
Bij stukken waarin het werk van de Heilige Geest op aarde centraal staat gebeurt dat vaker. Merkwaardig is dat het pedaal met een lange noot (orgelpunt) begint. In maat zeven gaat deze lange noot na vier stapsgewijs stijgende tonen over in de melodie. Bach geeft aan dat dit stuk in een plenumklank geregistreerd moet worden. De registratie bestaat voornamelijk uit registers van de Prestantenfamilie van het Hoofdwerk, het Rugwerk en het Pedaal. Om de klank van de melodie te laten contrasteren met de andere stemmen heb ik alleen in het pedaal tongwerken toegevoegd.
Registratie:
Hw: P16, O8, OF8, O4, O2, R, M, S
Rw: P8, H8, O4, Q 2 1/3, O2, M
Ped: P32, O16, OS16, O8, G8, O4, N2, M, B32, B16, T8, T4
Koppels: Hw-Rw


Tenslotte
De volgende opnamen zijn rond 1 december 2014 gepland. Dan hoop ik de sampleset Arlesheim weer te gebruiken.
Ik was van plan om in dit programma ook Vater unser im Himmelreich BWV 682 te spelen. Het bleek dat ik daar meer tijd voor nodig had en ik hoop deze grote en complexe koraalbewerking de volgende keer op te nemen.
Daarnaast staan het Preludium en Fuga in g BWV 535 (op verzoek) en de zesde Triosonate BWV 530 op het programma.

Heeft u vragen of opmerkingen, mail dan naar leoterlouw@hotmail.com (bijv. voor download van .wav bestanden).
Kritische vragen/opmerkingen zijn ook zeer welkom!
Leo Terlouw, augustus 2014

JW Player goes here


John Philip Sousa / arr. K.J. Mulder - The Stars and Stripes, sheet music by Con Passione:







Grotere kaart weergeven

 

Copyright (c) 2008 PCorgan.com. All rights reserved. Mail: info@PCorgan.com